Çocuklarıma okuduğum kitapları yazıyorum buraya. Ama bir yandan sürekli çocuklara farklı neler okuyabilirim, başka neler var diye de bakınıyorum. Bu arada farklı bakış açıları ve kültürlere sahip insanların önerilerinden de çok faydalanıyorum. İşte şimdi size Mehmet Ali Başaran‘dan bir kitap önerisi listesi. Bazılarını okudum, bazıları da çocukların uygun yaşlara gelmelerini beklediğim için listede. Değerlendirmenizi öneririm.
Martıya Uçmayı Öğreten Kedi – Luis Sepulveda – Can Yayınları
Küçük Prens değil Küçük Kara Balık’tı benim favori kitabım. Bu kitabı okuyana dek! Omzunuza şirin bir kuş konsun, nasıl bir his kaplar içinizi. İşte böyle! Bir çocuk kitabı nasıl olmalı, büyüklere nasıl okutacağız bu kitapları sorularına verilmiş şık bir cevap. Hızlı, muzip, zekice kurgulanmış, bol şenlikli bir eğlence. Üstelik derince. Dile kolay: 48 dile çevrilmiş bir roman. Maceraya bekleniyorsunuz.
Gagalar, Patiler ve Başka Güzel Şeyler – Faruk Duman – Can Yayınları
Hayvan dostlarımızın dünyasına yakından bakıyorsunuz. İç açıcı, nefes açıcı, sevgi açıcı, ilgi açıcı denemelerin elinden tutup ilerliyorsunuz. Hayvan deyip geçmiyor, hayretlerinize hayretler ekliyorsunuz. Bütün bunları hiç sıkılmadan yapıyorsunuz. Yetmez mi?
Ortanca Balık – Hanzade Servi – Tudem Yayınları
Bu kitabı karım okuyor, ben dinliyordum. Hatırlıyorum, özellikle yarısına gelene kadar güle güle bir hâl olmuştum. Öyle ki az kalsın kanepeden yuvarlanıyordum! ‘Bu kitabın yazarı olmayı çok isterdim’, dediğim, bilmem kaçıncı kitaptır. Hoş tatlardan bir başkası kalıyor geriye, sizinle. Yepyeni bir meyve tadar gibi. Uruguay’da mesela.
Aisopos Masalları – Nurullah Ataç – YKY
Kızım sana söylüyorum, gelinim sen işit misali, hayvanlar aracılığı ile insan’a insanları anlatan kıssadan hisse, atasözü tadında masallar. Hayvan masallarının atası, üstadı Ezop’tan geliyor. Nurullah Ataç titiz bir çeviri ile eşlik ediyor. Türlü türlü hayvanlık halleri insanlara çok şey söylüyor. YKY yine güzel bir baskı yapmış. Çikolata gibi kitap arkadaş. Gel vatandaş!
Hayvanlar Toplantısı – Erich Kastner – Can Yayınları
Çocuklara pek çok konu kuru kuruya anlatıldığı için mi acaba başarı sağlanamıyor? Yazarlara bu yüzden ihtiyaç duyuyor olabiliriz. Hatta edebiyat bunun için var denebilir. Sulu sepken yağarken fark etmek için, dank etmek için, sezmek, duymak, görmek, bilmek için. Mesele, bilmekleri giyinebilmek, öyle değil mi? Kitaplar bunu sağlayabilir. Sağlamasını yapalım!
Güneşi Bile Tamir Eden Adam – Behiç Ak – Günışığı Kitaplığı
İsmi ele veriyor kendini, önemini. Bu çağın çocuklarını tüketim çılgınlığının şerrinden koruyacak ilaç gibi bir kitap. Karikatürcü, çizer, yazar Behiç Ak, dünü bugüne bağlıyor. Bağlarken ak’lıyor. Tamir Sevaptır, demiş Mustafa İslamoğlu. İslam’dan hiç “bahsetmeyen” bu kitaplar çocukları İslam’ın, temiz fıtratın, doğanın oğlu veya kızı yapacak. İnsanlığın ortak iyiliği tecelli edecek. Dünya daha güzel bir yere gelecek, yaşamak nimeti, daha fark edilesi hale gelecek.
Kim Duma Dum Kime – Gökhan Özcan – Uğurböceği Yayınları
Her iyi yazar çocuklara yazmıyor. Yazanların acaba ne kadarı çocuklara yazmanın hakkını verebiliyor? Bilmiyorum ama Gökhan Özcan bunu başarıyor doğrusu. Keyifle okuyor, daha yok mu, diye soruyoruz.
Para Diye Birşey – Fatma Börekçi – Salıncak Yayınları
İşte kıyıda köşede kalmış iyi bir kitap daha. Dili çok iyi. Kulağı çok iyi. Burnu iyi. Gözleri keskin. Sınıfta geçen 15 öykü. Bir bardak ılık süt içer gibi okuyorsunuz. Afiyet olsun!
Levent – Mustafa Orakçı – Timaş Çocuk
Levent, fırlamanın teki! Kendisi gibi arkadaşları ve başa bela bir kardeşi var. Eli işte gözü oynaşta. Hep bir macera. Seyyah mı olacak ne, gitmediği yer yok. Çanakkale, Pamukkale, Rize, Mardin… Allah bilir, şimdi nerde? Alttan alta bizi ilgilendiriyor ve bilgilendiriyor. Mustafa Orakçı daha ilk sayfada, kendini tanıtırken sanatını konuşturmaya başlıyor.
Masal İçinde Masal – Gianni Rodari – Can Yayınları
Bu ismi bir yere yazın. Her kitabı okunmaya fazlasıyla değer. Rodari, Masal İçinde Masal’da eski ve yeni masalları siz “vay be!” derken öyle bir harmanlıyor, bağlıyor ve çözüyor ki! Her masala üç farklı son yazılmış. Artık hangisi işinize gelirse! Hayranlık uyandırıcı bir üretkenlik, ufuk açıcı bir rehberlik. Cambaz gibi bir yazarın bahçesine gelin, şaşın kalın.
Çocuklara En Güzel Masallar – Aziz Nesin – Nesin Yayınları
Usta anlatıcı Aziz Nesin’den derin göndermelerle örülü masallar. Çocuklara hitap eden kaliteli kitaplar ‘büyüklere’ de hitap eder az çok. Bu kitap sanki önce büyüklere yazılmış, sonra küçüklere. Büyüklerin çocukluğuna yazılmış mı demeli yoksa. Her hal ve şartta bir kült kitap var karşımızda. Cumhurbaşkanına da hediye edilebilir, 2-C sınıfı başkanına da.
Arkadaşım Horoz, Leylek Ve Diğerleri – Güldem Şahan – Tudem Yayınları
Bu kitabı okuyanların içinde hayvan sevgisi yeşerecek, dal budak salacak. Evet, hayvanlara içten bir bakışla oluşturulmuş, sıcacık öyküler. İnsanların hayvanlarla sağlıklı ve cana yakın ilişki kurmalarını cazip bir teklif haline getiriyor yazar. Hayvanları köleleştirmeden, esir etmeden çok sevebiliriz. Onlardan çok şey öğrenebiliriz. Şaşılacak derecede çok şey. Çünkü her biri ayrı birer mucize!
Bir Şeftali Bin Şeftali – Samed Behrengi – Can Yayınları
Apolitik, fastfood tatsızlığında, boyalı, barbili, mırın kırın kokan, ııı mııı eden, vıcık vıcık kitapları çöpe atın. Samed Behrengi size “iyi uykular” değil, “günaydın” diyor. Küçük Kara Balık’ı okumuşsunuzdur. Bu defa dalından kopmuş bir şeftali anlatıyor hikâyeyi. Bundan böyle şeftali yerken, Behrengi’nin Şeftalisi aklınıza gelecektir. Boyun eğmeyen bir Şeftali.
Mutlu Prens – Oscar Wilde – İş Bankası Yayınları
Müthiş bir zeka ürünü, leziz mi leziz bir mizah sonucu, zımba gibi bir kitap. İyi bir çocuk kitabı sadece çocuklar için değil, yetişkinler içindir de. Yetişkinler için de değerli, eğlenceli ve esinleyici. Mustafa Ruhi Şirin boşuna demiyor: “Her masal galipleri ve mağlupları ile bir savaş alanı. Eğer masallar üzerine kuyu kazar gibi düşünürsek politika sanatı’nın birçok girift noktasını masallarda bulabiliriz.”
Momo – Michael Ende – Kabalcı Yayınları
Momo ya da zaman hırsızlarının ve çalınmış zamanı insanlara geri getiren çocuğun tuhaf öyküsü. Avrupa Gençlik Kitap Ödülü Şeref Listesi’nde yer alan, 38 dile çevrilmiş efsane bir kitap. Yazarın hayal gücü karşısında saygıyla eğiliyorsunuz. Derken yeni bir Michael Ende kitabı okumak için derhal harekete geçiyorsunuz. Bitmeyecek Öykü’yü, sonracığıma, Özgürlük Hapishanesi’ni elinize alıyorsunuz. Kaçarı yok!
Pinokyo – Carlo Collodi – İş Bankası Yayınları
Piyasada yığınla çocuk klasiği çevirisi var. Ne var ki çoğu özensiz, kötü, çakmanın çakması kitaplar. Çok az yayınevi özenli, kaliteli iş yapıyor. İş Bankası Yayınları onlardan biri. Kitapları orijinal aslından, eksiksiz çevirileriyle sunuyor. Kaldı ki bazıları 100 Temel Eser içinde yer alan bu klasikleri çok uygun –sabit – bir fiyata (3 TL) satmaları ayrı bir güzellik. Pinokyo sevimli sempatik, hayli naif bir kahramanmış. Tadı damağımda kaldı.
Ağaca Tüneyen Baron – Italo Calvino – YKY
Usta yazarın, soylu bir aileden gelen, on iki yaşındayken babasına isyan edip ağaca çıkan ve bütün ömrünü ağaçlar üstünde geçiren bir çocuk üzerinden kurduğu ütopyayı okuyorsunuz. Güçlü kalem, yaratıcılık ve derin göndermeler bir arada. Bu da mı “çocuk kitabı”!? Atalarımız adlı üçlemeye ait bu kitap bir nevi insanlık tarihi hikâyesi. Her yaştan okur için.
Kır Kurdu Kitap Kurdu – Bibi Dumon Tak – İletişim Yayınları
Tibet Öküzü’nden Ebabil Kuşu’na, Mirket’ten Bonobo Maymunu’na birbirinden ilginç 40 hayvan anlatılıyor bu kitapta. Her hayvan bir mucize. Yok artık, diyorsunuz, daha neler! İnsanın aklı almıyor. İnsan hayvanları layıkıyla tanıyınca “hayvan” diye hakaret etme cahilliğinden sıyrılmakla kalmıyor, üstüne bir de, hayvanlara “sayın” diyerek hitap edesi geliyor. Kitap Allah’a inanmayanları yine kabak gibi ofsatta bırakırken, iman edenlerin imanını arttırıyor. Anlatımı 10 numara.
Bir Masal Anlat – Filiz Özdem – YKY
15 yazar 15 masalı yeniden anlatıyor. Herkesin bildiği masallar bu defa günümüzde geçiyor. Öyle ki Gezi Olaylarına da yer var, Barış Gelini’ne de… Masallar yeni biçimler ve ruhlar kazanırken hissediyorsunuz, yaratıcılık kıvıl kıvıl. Asıllarından iyi diyeceğimiz hale gelmiş masalların çoğu. Yorum’un, yeniden yazım’ın gücüne inanıyorsunuz.
Şeker Portakalı – Jose Mauro De Vasconcelos – Can Yayınları
Vasconcelos’a göre insanın düş gücü yardımıyla ortaya çıkarttığı özel bir yeteneği vardır. O da gerçeği değişik biçimlerde tahayyül ederek güzelleştirmek ve yüceltmektir. Dolayısıyla insan, çocuk kalbinin derinliklerinde gizli olan bu yeteneği koruduğu sürece mutluluk kapısını aralar, diyor Üzeyir Gündüz, Şeker Portakalı’nın yazarını, “acıların mayaladığı bir yazar” olarak tanıtırken. “Öylesine rahat, öylesine akıcı, öylesine samimi bir dil kullanıyor ki, sanki yazar olmaya çalışmamış da anasından yazar olarak doğmuş.” Vay be!
Şişkonun Bütün Adamları – H. Salih Zengin – Ağaç Yayınları
Nane, Filozof, Sırık, Palaska, Fıçı, Dört İşlem, Pasaklı, Keçe ve Tırmık. Bir yurtta kalan bu dokuz kahramanın başı, belletmen Kılkuyruk ile fena halde derttedir. Asıl dert gerçekte Kılkuyruk değil, birbirleridir. Mizahın ve hüznün kol kola yürüdüğü “Şişkonun Bütün Adamları” her yaştan insanın zevkle okuyacağı kaliteli bir çocuk romanı…
Yazar bir ıslıkla, şişkonun bütün adamlarını toplamış, 14 yıl sonra serinin 2. kitabı da yayınlanmış. Maceraya devamla…
Geyçek Kuybağa Pyens – Kaye Umansky – Çizmeli Kedi Yayınları
Dili ve mizahı üst düzey bir kitap. İlk sayfasından son sayfasına bu kadar eğlenceli bir kitap daha okumadım. Çizimleri de bir hayli komik. Kurbağa Prens hikâyesinin gerçekte nasıl olduğunu okuyun da ağlayın! Veya gülmekten ölün. Tercih sizin.
Kitaplardan Korkan Çocuk – Susanna Tamaro – Can Yayınları
Kitaplardan Korkan Çocuk, Susanna Tamaro’nun en sevilen çocuk kitabı. “Küçük Leopold, daha sekiz yaşındadır, gerçekten de kitaplardan çok korkmaktadır. Her yıl olduğu gibi sekizinci doğum gününde de, annesiyle babasının getirdikler armağan paketini heyecanla açar, ne yazık ki, o çok sevdiği, sahip olmak için can attığı bir çift koşu ayakkabısı yerine parlak kaplı iki kitapla burun buruna gelir. Hıçkırarak ağlamaya başlar. Kitapları öfkeyle yere fırlatır, gider odasına kapanır. Annenin babanın üzüntüsü büyüktür. Leopold de kendince haklıdır. Çünkü hangi kitabı açsa kara kara harfler, kara kara lekeler havalarda uçuşmakta, çocuğun başı dönmektedir. Oğullarının bu kitap korkusu hastalığını yenmek için annesi babası çareler ararlar, onu doktora götürürler, cezalandırma yoluna başvururlar. Sonunda Leopold, çareyi evden kaçmakta bulur. Kitap okumayı seven çocuklar ona kızmasınlar. Çünkü Leopold de haklı. Ama zaten bu kitabın büyüleyici yanı, onun evden kaçmasıyla başlıyor.”
Hayvan Öyküleri – Hüdayi Kalender – Uğurböceği Yayınları
Gerçek hayattan alınma, yaşanmış, yaşayanlarca anlatılmış 25 öykü. Hayvanların zekâları, dayanışmaları, fedakârlıkları karşısında insan hayret ediyor, ister istemez büyüleniyor. Hayatı paylaştığımız hayvanlara bakışımız olması gereken saygı ve sevgi seviyesinde değil ne yazık ki. Bu kitap bilhassa doğadan kopartılmış ortalama şehirli ve ortalamanın altında şuurlu insanları çok şaşırtacak. Bereketli hayretler içinde kalacak veya hayretlerinizi tazeleyeceksiniz. Her halükarda kârdasınız. Tipik bir kitapsever gibi. Siz kitapları severseniz, kitaplar da sizi sever.
Anne Gözüyle 
